અપરાજિતા : Clitoria ternatea (ક્રિષ્નાવેલ) આજે આપણે એવા ચમત્કારી છોડ વિશે જાણીશું જેને પરાજિત નથી કરી શકાતું. તેથી તેને અપરાજિતાનો છોડ પણ કહે છે. તે લંબગોળાકાર, બૂઠું પાંદડા સાથે એક બારમાસી વર્ષોવર્ષ ઊગી નીકળતાં ફૂલઝાડવાળું પ્લાન્ટ છે. તે ભેજવાળી, તટસ્થ જમીનમાં સારી રીતે એક વેલો અથવા લતા તરીકે વધે છે. આ પ્લાન્ટ અંગે સૌથી નોંધપાત્ર લક્ષણ તેની આબેહૂબ ઊંડા ભૂરા ફૂલો હોય છે; પ્રકાશ પીળા નિશાનો સાથે, ફૂલો 3 સે.મી. થી 4 સે.મી. હોય છે. દરેક વેલા સાથે 6 થી 10 બીજ સાથે 7 સે.મી. લાંબી, ફ્લેટ શીંગો-ફળો હોય છે
આ છોડના અદભૂત અને અદ્વિતિય લાભો : સાપના ઝેરનો અસર ચામડીના અંદર સુધી કે શરીરના અન્ય ભાગો સુધી પણ થઈ ગયો હોય તો અપરાજિતાના જડના 12 ગ્રામ પાવડર સાથે ઘી ભેળવીને ખાવાથી તરત સાપના ઝેરનો અસર ઘટવા લાગે છે. અપરાજિતાના જડની રાખ કે ભષ્મને માખણ સાથે ભેળવીને ઉપયોગ કરવાથી મોઢા પરની કરચલીઓ દૂર થાય છે.
અપરાજિતાના પુષ્પની કળીના 8-10 ટીપાં અથવા તેના જડોના રસને સવારે ભૂખ્યા પેટે અને સૂર્યોદય પહેલા નાકમાં નાખવાથી માથાનો દુ:ખાવો દૂર થઈ જાય છે. સફેદ ડાઘવાળી જગ્યા પર અપરાજિતાની જડના 20 ગ્રામ , ચક્રમર્દની જડના 1 ગ્રામ, પાણી સાથે પીસીને પેસ્ટ બનાવીને લગાવવાથી લાભ થાય છે. આ સાથે જ તેના બીયાંને ઘીમાં ભૂનીને સવાર-સાંજ પાણી સાથે સેવન કરવાથી દોઢથી 2 માસમાં લાભ દેખાવા લાગે છે.
અપરાજિતાના પાનના મિશ્રણને સવાર-સાંજ પીવાથી ત્વચાસંબંધી તમામ રોગોની સારવાર થાય છે. અપરાજિતાના બીયાંના 4-4 ટીપાં રસને નાકમાં નાખવાથી આધાશીશીની સમસ્યામાં રાહત મળે છે.
ઉપચારો યોગ્ય આરોગ્ય ચિકિત્સકની સલાહ અને દેખરેખ હેઠળ કરવા. આ માહિતી માત્ર શૈક્ષણિક હેતુસર આપવામાં આવે છે.